Адсутнасць або недастатковасць гістарычных дакументаў, неапраўданая засакрэчаным і калянавуковых інтэрпрэтацыя архіўных дадзеных з'яўляюцца асноўнымі прычынамі з'яўлення белых і цёмных плям у гісторыі Расіі. Аднак не толькі гэтыя фактары прывялі да з'яўлення недарэчных здагадак, недакладнасцяў, навязаных версій і адкрытых фальсіфікацыяў. Ствараецца меркаванне, што грамадскую свядомасць мэтанакіравана прэсуецца, а фрагментарныя лжеверсии насуперак логіцы працягваюць жыць і скажаць целостно- праўдзівае бачанне гістарычнай карціны.
Завяшчанне Пятра Вялікага à la france
Сам факт з'яўлення Завяшчання Пятра I на французскай мове - нагода задумацца аб сапраўднасці дакумента. Не мог цар напісаць праграмны для дзяржавы і значны для нашчадкаў дакумент на французскай мове. Калі б такое Завяшчанне і было, то рускі імператар павінен быў звярнуцца да спадчыннікаў і пераемнікам ўлады на роднай мове. Пётр I ведаў нямецкую, галандскі, англійская і французская мовы. Калі выказаць здагадку, што па нейкіх прычынах васпан захацеў пакінуць завяшчанне на замежнай мове, то палічыў за лепшае б, безумоўна, нямецкая. Прад'явіць государево завяшчанне ў арыгінале містыфікатар не маглі, бо ні на рускай, ні французскай, ні на якім-небудзь іншай мове такі дакумент не існуе.
Аўтары і сааўтары Le Testament de Pierre le Grand
Кніга французскага гісторыка Люзора «Аб узрастанні рускага магутнасьці з самага яго пачатку і да XIX стагоддзя» з фрагментарным пераказам нібыта Завяшчання Пятра I выйшла ў канцы 1812 года. Спачатку кніга з Le Testament de Pierre le Grand без дакументальнага пацверджання асаблівага ажыятажу не зрабіла, але пазней у суправаджэнні інтрыгуючай легенды атрымала шалёную папулярнасць. Пры напісанні свайго опуса Люзор нібыта абапіраўся на копію «Плана еўрапейскага панавання», раздобытую французскім шпіёнам шевалье Д'Эоном. Назва кнігі і год выдання красамоўна сведчаць пра падаплёку з'яўлення такога дакумента. Не цяжка здагадацца пра сапраўдныя намеры фальсіфікатараў: неабходна было стварыць вобраз вечна агрэсіўнай Расеі з яе падступнымі імперскімі планамі прыгнёту Еўропы.
Варта адзначыць, што да 1836 года сакрэтны руская дакумент называлі «праектам, планам, таемнымі мемуарамі» Пятра I. Пасля таго як над фальшыўкай папрацаваў «творчы калектыў», з'явіўся поўны тэкст «Завяшчання Пятра, імператара і самадзержца усерасійскага». Да апошняга варыянту прыклалі рукі палітыкі, дыпламаты і генералы.
Цікавыя вынікі даследаванняў гісторыка Ореста Субтельный. Канадскі вучоны прыйшоў да высновы, што канчатковы тэкст Завяшчання напісаны якія служылі Напалеону польскім генералам Міхалам Сокольницким. Аказалася, што яшчэ ў пачатку XVIII стагоддзя думкі аб рускай экспансіі былі выкладзены ў лістах венгерскіх паслоў Ферэнца II Ракоци, затым гэтая тэма была ажыўляючы Запарожскім гетманам Філіпам Орлікаў і польскімі князямі Черторыйскими.
14 пунктаў Завяшчання - стандартная тактыка вялікай дзяржавы
Жывучасьць і праўдападобнасць неіснуючага Завяшчання тлумачыцца тым, што натуральныя памкненні любой дзяржавы: умацаванне межаў, вяртанне страчаных тэрыторый, пашырэнне палітычнага ўплыву, пошук выхаду да мора, наладжванне гандлёвых сувязяў - фальсіфікатары ператварылі ва ўвасабленне запаветаў цара.
Завяшчанне папярэднічае зварот Пятра да пераемніку і ўраду расійскаму, затым цар абвяшчае сябе абаронцам праваслаўных. Далей выкладзены тэзісы, у якіх прадпісваецца весці пастаянныя войны, шляхам інтрыг пасварыць Еўропу, далучыць Польшчу да Расіі, выгнаць Турцыю з Чорнага мора і выйсці да Індыйскага акіяну.
Ня мудруючы, складальнікі Завяшчання ў 14 пунктах пералічылі асноўныя ваенныя падзеі і знешнюю палітыку Пятра I, і атрымаўся план, па якім Расея павінна была стаць не толькі еўрапейскім, але і еўразійскіх гегемонам. Першы і другі Азоўскія паходы за доступ да мора - увасабленне запавету «наблізіцца елико магчыма бліжэй да Канстанцінопаля і да Индиям». Заключэнне Паўночнага саюза, Паўночная вайна, бітва пад Палтавай ідэальна ўпісваліся ў пункт, у якім цар «завяшчаў» правакаваць Швецыю і нацкоўваць еўрапейскія краіны. Вялікае пасольства, стварэнне рускага флота, будаўніцтва Санкт-Пецярбурга, далучэнне Камчаткі да расійскай кароне, жаніцьба імператараў на нямецкіх прынцэсах інтэрпрэтаваць як падступны задума рускага імператара на стагоддзі.
Пётр I жыў, жывы і будзе жыць
Так званае Завяшчанне Пятра ўсплывае кожны раз, калі Расея «смее» весці актыўную знешнюю палітыку і абараняць свае інтарэсы. Польскія паўстання, Руска-японская вайна, ваеннае супрацьстаянне з Турцыяй на Чорным моры, першая і другая сусветныя вайны - для нелаяльных да Расеі палітыкаў выдатных нагода выкрыць імперскія задумы рускіх варвараў.
У кнізе Джона Хеккетта «Трэцяя сусветная вайна: нерасказаная гісторыя» праславутае завяшчанне становіцца прычынай будучай вайны. Аўтар не без з'едлівай іроніі піша, што дзякуючы пераемнасці ўлады і няўхільнага прытрымлівання асноўным канцэпцыям Завяшчання, праз стагоддзя Пётр Вялікі мог бы быць у курсе бягучых спраў і быць задаволеным дзейнасцю ўсіх уладаў у Крамлі.
Не гледзячы на тое, што акадэмічная навука пераканаўча даказала падложнае гэтага дакумента, на працягу трох стагоддзяў нядобрасумленныя палітыкі актыўна выкарыстоўваюць лжезавещание ў прапагандысцкіх мэтах.
